AZAT ÖZKAHRAMAN – Muş
Kış mevsiminin uzun sürdüğü Muş’ta, vatandaşlar kömür fiyatlarındaki artış nedeniyle kömür alamaz hale geldi. Bu durum, vatandaşları alternatif yakıt arayışına soktu.
Geçtiğimiz yıl kalitesine göre, tonu 3 bin ile 4 bin TL arasında olan kömürün fiyatı, bu yıl kış ayı gelmeden 7 bin liraya çıktı. Kömür fiyatlarının her geçen gün arttığını dile getiren vatandaşlar, eski usul yakacaklara geri dönmeyi planladıklarını dile getirdiler. Kış mevsiminin en az 5 ay sürdüğü Muş’ta yaşayan vatandaşların alternatif yakacak arayışları kömür satışlarını da azalttı. Vatandaşlar, alternatif yakacak arayışının yanı sıra kışı geçirmek için ülkenin sıcak bölgelerine göç etmeye de başladı.
Vatandaş kara kara kışı nasıl geçireceğini düşünüyor
Geçtiğimiz yıllara göre kömür fiyatlarındaki hızlı artış, vatandaşları eskiden olduğu gibi tezek yakmaya yönlendirdi. “Kara kara kışı nasıl geçireceğimizi düşünüyoruz” diyen vatandaşlardan İmdat Yüksek, kömür fiyatlarının bir an önce makul bir seviyeye inmesini beklediğini dile getirerek ısınma ve kışı geçirme konusundaki endişesini şöyle anlattı: “Önümüzde çok uzun bir kış var. Şu anda ben de herkes gibi bu kışı nasıl geçireceğimizin telaşına düşmüş durumdayım. Yakacak fiyatları çok ağır, yani bir kişi iyi bir geliri yoksa, bu şartlar altında zor yakacak alabilir. Kömürün tonu şu anda 7 bin lira ve artan dolar fiyatlarına bağlı olarak o da artacaktır. Şu haliyle bile alamıyoruz, yarın öbür gün artma olursa hiç alamayız. Uzun zamandır tezek yakmamıştık ama bu sene tezeğe geri dönüş yapacağız. Çünkü başka bir çıkış yolumuz yok. Kömür fiyatları artınca tabii hayvancılık yapan vatandaş da ister istemez tezeğe de zam yaptı. Ama her haliyle kömürden çok çok daha ucuz. Burada kışın çalışma imkânınız olsa alırsınız, ama buralarda çok bir çalışma şansınız da yok. İş imkânları kısıtlı, bu nedenle kömür bizi çok çok zorlayacak. Her sene devlet tarafından kömür dağıtılıyor ama onun da kalorisi falan düşük oluyor ve yeterince ısıtmıyor. O yüzden yardım kömürü olsa bile yine normal kömür alıp ikisini karıştırmak lazım.”
Kışı geçirmek için sıcak bölgelere taşınmayı düşünenler de var
Kömür almak yerine sıcak bir kente gidip hem çalışıp hem de kömür almaktan kurtulmayı planladığını ifade eden Mahmut Yıldız ise, bu şekilde çok daha fazla kâr edeceğini düşünüyor. Kömür almayıp, iş imkânlarının daha fazla olduğu, kışın daha sıcak geçtiği bir yere taşınacağını dile getiren Yıldız, “Başka bir çözüm yolu bulamıyoruz kendimize, çiftçilik yapıyoruz zaten çok bir kârımız olmuyor. Burada kış mevsimi malum, çok uzun sürüyor ve hiçbir iş imkanı olmuyor. Burada kalıp kışın işsiz ve soğuk evde oturacağımıza, batıya gideriz. Orada hem çalışırız hem de daha az yakacak giderimiz olur. Sadece yakacakla da bitmiyor, buradaki dertlerin üstüne bir de yüksek elektrik faturaları biniyor. Bu nedenle şu anda taşınmayı düşünüyoruz ailecek. İzmir’de akrabalar var. Büyük ihtimalle oraya gideriz, ilkbaharda da döneriz buraya, tarlalarımızın başına. Devletin bu bölgede yaşayan vatandaşlara daha fazla destek sunması lazım diye düşünüyorum. Kömür yardımı yapılacaksa daha kaliteli bir kömür dağıtılmalı ve herkese verilmeli. Yani, dağıtım esnasında da haksızlıklar oluyor, çoğu zaman gerçek hak sahiplerine ulaşmıyor” şeklinde konuştu.
Tezek yeniden popüler yakacak oldu
Geçen yıllara göre kömür satışlarının çok düştüğünü aktaran kömür satıcıları, “Millette para yok, fiyatlar da dolar endeksinden dolayı çok arttı kimse alamıyor” dediler. Bu durumun kendilerini kaygılandırdığına dikkat çeken esnaf Fuat Şancı, “Satışlar bu şekilde devam ederse, bizler de ayakta kalamayacağız. Geçtiğimiz yıllarda, bu zamanlar satışlarımız bayağı iyi durumdaydı, ama şu anda oldukça sıkıntılı. Kimsede para yok ve alamıyorlar. Kömür almak için çok sayıda kişi geliyor açıkçası, ama fiyatları duydukları zaman vazgeçiyorlar. Onları anlıyorum, sonuçta biz de burada yaşıyoruz, aynı durumdayız. Kısaca millet tezeğe geri döndü, şu an kömüre alternatif olacak bir yakacak yok Malazgirt şartlarında. Sadece daha uygun ve bildikleri bir yakacak olduğu için vatandaşlar tezeğe yöneliyor. Bir ton kömür parasıyla en az 6-7 römork tezek alırız yıllarca yakarız diyen vatandaşlar var” dedi.
Herkes aynı koşulları paylaşıyor
Malazgirt’te hayvancılık yaparak geçimini sağlayan Barış Yağan da, kömür ve odun fiyatlarının artmasının tezek satışını arttırdığını doğruladı. Bu durumun kendilerini hem memnun ettiğini hem de üzdüğünü söyleyerek şöyle devam etti:
“Herkes elindeki malın fiyatının artmasını, kâr etmeyi ister. Ama burada kazandığım parayla ister istemez az da olsa kömür alacağım. Bu nedenle buradan kazandığımız para yeterli değil, tatmin etmiyor hiçbir şekilde. Hepimiz aynı durumdayız, aynı yolun yolcusuyuz. Buradan bir kazanıyorsak, başka yerlere iki aktarıyoruz, inşallah fiyatlar makul bir seviyeye geriler.”