ŞENOL BALI – Van
Ekonomideki sorunların derinden hissedildiği şu sıralar İran’dan gelen turistler Van esnafı için can suyu oluyor. Yoğun bir ekonomik hareketliliğin hissedildiği kentte esnaf Farsça öğreniyor, tabelalarda Türkçe ile beraber Farsçayı kullanıyor.
Van ile 294 km’lik sınır hattı bulunan İran’dan her gün binlerce turist kente giriş yapıyor. Saray ilçesindeki Kapıköy Gümrük Kapısı’nı kullanarak kente gelen İranlı turistler, ekonomik krizin derinden hissedildiği Van’ın ekonomisine büyük katkı sağlıyor. Tatil ve izin günlerini Van’da geçiren İranlı turistler, bir taraftan alışveriş yaparken diğer taraftan eğlence mekânlarında eğleniyor. Turistler, özellikle giyim ve makyaj malzemesi satın alıyor. Bazı turistler de ülkelerinde satmak üzere alışveriş yapıyorlar.
Türk Lirası, değer kaybetmesine rağmen İran Tümeni karşısında hala çok değerli. Güncel kura göre 1 lira, 2 bin 350 İran Riyaline karşılık geliyor. Bu farkın önceki yıllarda çok daha fazla olduğu biliniyordu. Kişi başına satın alma gücü paritesi sıralamasına bakıldığında da Türkiye, İran’dan hala daha iyi durumda. Son yıllarda kısmi bir uluslararası ambargonun uygulandığı ülkeden binlerce vatandaş bu tabloya rağmen hem tatil hem de alışveriş için Türkiye’ye gelmeyi tercih ediyor. Türkiye’ye gelmek için küçük bir azınlık havayolunu seçerken çoğunluk karayoluyla Van’a ulaşıyor.
Günde 2-3 bin civarında turistin giriş yaptığı kentte esnafın yüzü gülüyor. Çünkü ilgili kurumların paylaştığı verilere göre gelen her turist 1000-1500 Dolar civarında bir harcama yapıyor. Bu yönüyle İranlı turistler ekonomideki sorunların ağırlaştığı bu sıralarda kent esnafına hayat vermiş durumda. Bu girdi, az da olsa ülke ekonomisi için de önemli bir kazanç.
Türkçe ve Farsça tabelalar, Farsça öğrenen esnaf
Van esnafının tavrı kent ve ülke ekonomisine önemli katkıda bulunan İranlı turistlere karşı değişmeye başlamış durumda. Esnafın çoğu, üzerinde Türkçe ve Farsça yazan çift dilli tabela kullanıyor artık. Bazıları da broşür gibi yazılı reklamları yine iki dilli basmayı tercih ediyor. Yine esnafın bir kısmı temel düzeyde Farsça öğrenmeye başlamış. Kürtçe ile olan yakınlığının da sağladığı kolaylığın etkisiyle, bu eğilim her geçen gün artıyor. Bazı büyük firmalar ise iş yerlerinde İranlı personel istihdam ediyor.
Kentte İranlıar için açılan mekânların sayısı da her geçen gün artıyor. Bunlar arasında gastronomi ve eğlence alanları öne çıkıyor. Ayrıca bazı İranlılar da kafe gibi işletmeler açarak kentte yatırımlar yapıyor.
Yaz sezonu boyunca kentteki otel ve pansiyonların doluluk oranı yüzde seksen civarlarında. Dönem dönem yer bulamayan turistler, çevre kent ve ilçelere gitmek zorunda kalıyor. Van Gölü’ndeki plaj turizminin yanı sıra, kentin tarihi ve turistik yerleri de turistlerin ilgisini çeken alanlar arasında. Gün içinde buraları gezen turistler, akşam saatlerinde zamanlarını alışveriş yaparak ve eğlence mekânlarında geçiriyor.
İranlı turiste karşı hürmet ve misafirperverlik var
Maleki Hoseini, iki gün önce ailesi ile beraber kente gelmiş. Birkaç gün daha kalmayı düşündüklerini söyleyen Hoseini, Van’ı çok sevdiğini söyledi. Hoseini, “Daha önce de Van’a geldim. Van çok güzel. Bize de benziyorlar. Yemekleri ve nargilesini çok seviyoruz. Birkaç gün daha kalmak istiyoruz” dedi. Van halkının kendilerini nasıl karşıladıklarına ilişkin sorumuza ise “Burada bize karşı büyük bir hürmet ve misafirperverlik var” şeklinde yanıt verdi.
