SENA ELÇİN – İstanbul
1850 yılında, Hamiyetli Kardeşler diye anılan Stefanos Zafiropulos ve Eleni Zarifi’nin bağışları ile Beyoğlu Ortodoks Cemaati için yaptırılan Merkez Rum Kız Lisesi, 17. İstanbul Bienali’nin projesi olan “İtaatsizlik Arşivi (Ders Bitti)” ile yıllar sonra gündeme geldi.
Merkez Rum Kız Lisesi, döneminde yoksul Rum kızları için mimar Dimitrios Panayiotides tarafından inşa edildi. Mimarisi ile Rum kültürünü yansıtan tarihi bina, 1850’den 1999’a kadar birçok öğrenciye eğitim verdi. 100 yılı aşkın süre eğitim veren okul, 1999’da yalnızca iki öğrencisi kalması sebebiyle kapandı.
İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde yer alan tarihi okul, bu yıl 17. İstanbul Bienali’ne ev sahipliği yaptı. Okul, inşa edildiği yıldan itibaren hiç restorasyon görmediği için yalnızca belirli kısımları ziyaretçiye açıldı.
Merkez Rum Kız Lisesi, mimarisiyle ilgi çekici bir yapı. Oldukça küçük bir kapıdan giriş yapıldıktan sonra atıl kalmışlığı hissettiren bahçesi ziyaretçilerini karşılıyor. Taş duvarlardan ve büyük camlardan oluşan tarihi okul, ziyaretçilerini etkileyen bir dokuya sahip. Okulun bahçesinde ise pek çok bitki türüne rastlamak mümkün. Okulun içerisine girildiğinde İtaatsizlik Sergisi ziyaretçilerini karşılıyor. 2005 yılından bu yana Marco Scoti’nin yürüttüğü “İtaatsizlik Arşivi”, 17. İstanbul Bienali için Can Altay tarafından düzenlendi. Radikal pedogojilere, küresel ekolojilere, feminizm karşıtlığı ve normatif toplumsal cinsiyet söylemleriyle mücadele eden kadın özgürleşmesi hareketlerine odaklandığı belirtilen İtaatsizlik Arşivi, tarihi okulun içinde çeşitli videolarla sunuluyor.
İtaatsizlik Arşivi, sesleri ve görüntüleriyle oldukça etkileyici bir sergi. Uzun zaman önce okulun öğrencileri tarafından kullanılmış sıralara oturup bu arşive tanıklık edebiliyorsunuz.
Arşiv adından da anlaşıldığı üzere “itaatsizlik” üzerine derlenmiş. Sergide farklı kültürlerden, ülkelerden onca insanın bambaşka şeyler savunduğunu görebilirsiniz. Onca farklı insanı, kültürü, ülkeyi, fikri birleştiren şey ise hepsinin itaatsizlik noktasından çıkmış olması.
Arşivde Türkiye’den videolara da yer verilmiş. İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesini istemeyen grup tarafından yapılan yürüyüşe, Boğaziçi Üniversitesi’nde, öğrenciler ve akademisyenler tarafından yapılan direnişe de yer veriliyor.
Tüm bu itaatsizlik örnekleri arşivde kompost haline getirilip çarpıcı bir biçimde sunuluyor. İtaatsizlik Arşivi, Merkez Rum Kız Lisesi’nin tarihi dokusuyla birleşince ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim yaşatıyor.
Fotoğraflar: Sena Elçin