ŞENOL BALI – Van
Hava kirliliğinin en çok hissedildiği kentlerden olan Van, özellikle kış aylarında zehir soluyor. Kentin yapısı, ısınmada kalitesiz kömürlerin kullanılması, ormanlık alanların az olması bu kirliliğin temel nedenlerinden. Kentteki STK’lar, kentin Türkiye’nin en çok güneş alan bölgelerinden biri olduğunu, bu yüzden ısınma ve enerji ihtiyacının karşılanmasında yenilenebilir enerjinin kullanılmasını ve kentteki yeşil alanların artırılmasını talep ediyor.
Kış mevsiminin gelmesiyle beraber Van’daki hava kirliliği yeniden görünür oldu. Uzmanlar, yenilenebilir enerjinin kullanılmasını ve yeşil alanların sayı ve alanının artmasının gerekliliğine dikkat çekti.
Doğu Anadolu Bölgesi, ülke genelinde gün ışığını en fazla alan üçüncü bölge olarak tespit edildi. Van ise bu bölgede en fazla güneş alan kent. Ancak 3 bin 68 saat güneşleme süresi ile Türkiye ortalamasının çok üstünde yer alan kentte, ısınmada ve enerji ihtiyacının giderilmesinde bu potansiyelden henüz tam anlamıyla faydalanılmıyor. Son yıllarda yenilenebilir enerjiden faydalanmak için yapılan tesislerde artış olsa da, 365 günün 300’ünü güneşli geçiren ve coğrafi konumuyla Doğu Anadolu’nun en fazla güneş alan kenti için bu sayının az olduğu belirtiliyor.
“Fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması şart“
Van Çevre ve Tarihi Eserleri Koruma Derneği, geçtiğimiz yıl bu konuda hazırladığı raporda şu ifadelere yer verdi: “Özellikle kış aylarında kirli kömür ile canlıların zehirlendiği, birçok hastalığa neden olduğu bilinmektedir. Bu uygulamadan vazgeçilerek temiz enerji kaynaklarından yararlanılmalıdır. Çözüm doğalgaz hatlarının tüm yerleşim alanlarına döşenmesi, doğalgaz fiyatının halkın ödeyebileceği duruma getirilmesi, dağıtılacak kömür kalitesinin artırılması olmalıdır. Bacalara filtre takılması takip edilmelidir. Yine Van, güneş alan bölgelerin başında geliyor. Fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması kent için elzem bir durum.”
“Van, güneşin başkenti ama tesis yok”
Van Çev-Der Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kalçık, katı atıkların, kalitesiz kömürlerin kullanılmasının, egzoz gazlarının kentte yaşanan hava kirliliğin ana nedenleri olduğunu söyledi. Ormanların az olmasının bu kirliliğin etkilerini arttırdığına dikkat çeken Kalçık, şunları kaydetti:
“Kentte olağanüstü bir karbon salınımı var. Bunları yutacak ormanlık alanlarımız da yok. Çok az olan yeşil alanlar da hızla tahrip ediliyor. Yeşil alanlar çoğaltmak yerine azaltılıyor. Bu anlaşılabilir bir durum değil. Kente doğru yoğun bir göç oluyor ve bu durum çarpık yapıların oluşmasına neden oluyor. Bu düzensiz yapılaşma, hava sirkülasyonunu olumsuz yönde etkiliyor. Yine ekonomik seviyenin kötü olması önemli bir etken. Kaliteli kömürler alamayan insanlar ‘yardım kömürü’ denilen bakanlığın dağıttığı kalitesiz kömürü kullanmak zorunda kalıyor. Çünkü hava soğuk ve insanlar ısınmak zorunda. Kalorisi yüksek ve yıkanmış kömürlerin kullanılması lazım. Yerel yönetimler, bu yönlü denetimler yapmalı. Bu da kirliliğin yaşanmasına önemli oranda etki yapıyor.”
Kalçık, kentin taşıdığı güneş enerji potansiyelinin değerlendirilmediğini de belirterek, “Yenilenebilir enerjinin özellikle ısınmada kullanılmasıyla, bu sorunun büyük ölçüde ortadan kalkacağını tahmin etmek zor değil. Bölgemiz gerçekten yenilenebilir enerji potansiyeli bakımından bir cennet. Van’a ‘güneşin başkenti’ denir. Ancak tesis yok. 365 günün yaklaşık 300 gününde güneşin eksik olmadığı kentte acilen yatırımların yapılması lazım” dedi.