ASYA YAŞARİKİZ – İzmir
İzmir’in kalbi olarak nitelendirilen Kültürpark için hazırlanan Koruma Amaçlı İmar Planı, birçok tartışmayı beraberinde getirerek şu soruyu gündeme getirdi: Mutabık mıyız?
Kültürpark için hazırlanan Koruma Amaçlı İmar Planı, İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde kabul edildi. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, ortak akılla hazırladıklarını öne sürdüğü planla, İzmir’in en kıymetli tarihsel miraslarından biri olan Kültürpark’ın sağlam ve güçlü bir anayasaya kavuştuğunu düşünüyor.
Mecliste söz konusu planı ‘anayasa’ ilan ederken dışarıda Kültürpark Platformu tarafından protesto edilen Soyer’in dediği gibi, “Koruma Amaçlı İmar Planı’nda gerçekten mutabık mıyız ve plan Kültürpark’ı koruyarak geleceğe taşıyacak bir anayasa mı?”
Bu soruların cevabını Soyer’in 11 toplantı ile görüştüğü TMMOB bileşenleri ve Kültürpark Platformu ile vermeye çalıştık.
PLAN ENDİŞE YARATTI
Kültürpark’la ilgili hazırlanan son plan birçok açıdan tartışmalara neden oldu. Örneğin fuarların yapıldığı hangarlar ve Celal Atik Spor Salonu’nun yıkılıp yeniden yapılması, ekolojik bir alanın bir inşaat alanına dönüşecek olması, inşaat kullanım alanlarının ileride nasıl şekilleneceği İzmirlileri endişelendiriyor. Central Park, Hyde Park gibi aslında bir park olan Kültürpark’ın söz konusu planda, park değil de fuar, panayır ve festival alanı olarak tanımlanması da başka bir rahatsızlık konusu. Aynı zamanda içerisinde birçok kültürel ve tarihi miras da olan Kültürpark unsurlarının tamamının tescillenmemesi, alanın bir yönetim planının olmaması, alanda belediyeye ait binaların oluşu ve Kültürpark’ın hemen etrafına konumlanan sermayenin Kültürpark’ı sermaye etkinliklerinin alt yapısına dönüştürebileceği gibi konular diğer endişe başlıkları arasında.
KÜLTÜRPARK PLATFORMU MUTABIK DEĞİL
Kültürpark Platformu’ndan Kubilay Mutlu, Koruma Amaçlı İmar Planının, görevi Aziz Kocaoğlu’ndan devralan Tunç Soyer’in belediye başkanı seçilmesinde etkili olan ortak akıl ve şeffaf belediyecilik söylemlerini yansıtmadığını düşünüyor. Sürecin şeffaf ve katılımcı yönetilmediğini “Sivil toplum çatısı altında örgütlenen yurttaşlar, kurumlar, partiler teknik olmamaları gerekçesiyle karar süreçlerinin dışında bırakılarak, demokratik temsil imkânları yok edildi. Soyer, geçtiğimiz günlerde, ‘Kültürpark’ın Anayasası’nı yazdık’ demişti. Plan yapabilirler ama anayasa bir mutabakat gerektirir ve bu konuda mutabık değiliz.” ifadeleri ile açıklayan Mutlu’nun görüşlerini, İzmir Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulunun yaptığı şu açıklama da destekliyor:
“Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, Kültürpark Platformu’nun toplantılara katılımcı olarak dâhil edilmesi önerisinde bulunmuş, bu öneri İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından bir gerekçe gösterilmeksizin ve net bir yanıt verilmeksizin, geçiştirilmiştir.”
TALEPLER BELİRSİZ BİR GELECEĞE ERTELENDİ
Teknik olmadığı gerekçesi ile 2019 Haziran ayındaki toplantılar dışında sürecin dışında tutulan Kültürpark Platformu, Kültürpark’ın vizyonsuz ve teknokratça yönetildiğini ve planın ‘ölü’ doğduğunu düşünüyor. Planda, toplumsal taleplerin “sonra bakarız, eklere koyarız” denilerek geçiştirildiğini iddia eden Kubilay Mutlu, planın korumadan ziyade muğlak bir plan niteliği taşıdığının altını şu sözlerle çiziyor:
“Planda en belirsiz konu ne için yapılacağı kimse tarafından bilinmeyen 12.000 metrekarelik yeni yapılaşma içeriyor olmasıdır. Doğal ve tarihi sit özellikleri taşıyan bir alana bina yapılmasını kabul etmiyoruz. Hatta Danıştay’ın Atatürk Orman Çiftliği için verdiği karar ortadayken, Danıştay 6. Dairesi 271 sayılı ilke kararını iptal ederek, tarihi ve doğal sit alanlarında kamu yapılarının yapılmasının hukuka uygun olmadığına hükmetti.”
Celal Atik Spor Salonu’nun engelli yurttaşların kullanımına uygun olmasına rağmen aksi yönde olduğu öne sürülerek yıkılıp yeniden yapılmasını da eleştiren Mutlu, Gaziemir’de bir fuar varken Kültürpark’ın ihtisas fuarı olarak kullanılmasına da karşı çıkıyor. Kültürpark’ın bir yönetim planının olmayışını da doğru bulmayan Mutlu, 2019 arama konferansına atıfta bulunarak “Kültürpark’ın nasıl yönetileceği, yönetim planlarının ne olduğu belirsiz. Üstelik 2019 yılı Haziran ayındaki arama konferansında bu konuda gerçekten katılımcı, demokratik bir taslak oluşturarak oybirliğiyle karar almışken. Bu konuya planda hiç değinilmemiştir” diyor.
Mutlu sözlerini “Aşkla İzmir’den rantla İzmir’e hızlı bir yöneliş olduğunu üzülerek görüyoruz. Şimdi plana ilişkin hukuki süreçler ve buna paralel olarak demokratik muhalefet dışında önümüzde bir seçenek kalmamıştır” ifadeleri ile sonlandırıyor.
Koruma Amaçlı İmar Planı toplantılarına katılan İzmir Peyzaj Mimarlar Oda Başkanı Elvin Sönmez Güler ise, Kültürpark’ı koruma sürecinin hala devam ettiğini ve tek konunun yapılaşma olmadığını düşünüyor. Kültürpark’ın bir park değil de fuar, panayır ve festival alanı olarak tanımlanmasının kırılgan bir yapıya sahip bu alan için önemli bir soru işareti olduğunu dile getiren Güler, “Kültürpark’ın sürekliliğinin sağlanması için planda olması gerekenleri açıkça madde madde ortaya koyduk. Maddelerin bir kısmı plan notlarına eklenmekle birlikte büyük bir kısmı proje sürecinde hayata geçirileceği tarafımıza iletildi. Beklenti bu değildi ama süreç bitmedi” diyor.
EKOLOJİK OLARAK KORUNABİLECEK Mİ?
Kültürpark’ın doğal ve kültürel sit özelliğini hatırlatan oda başkanı, Kültürpark’ın geleceği için nitelikli yeşil alanların arttırılması konusunda ciddi kararlar alındığına ve bu olumlu kararların görmezden gelinmemesi gerektiğine dikkat çekiyor. Güler, planın bu haliyle Kültürpark’ın ekolojisini gelecek kuşaklara taşıyıp taşıyamayacağı sorusunu, var olan planın bunun garantisini vermediğini şu sözlerle ortaya koyuyor:
“Plan, Kültürpark’ın ekolojik yapısının gelecek kuşaklara aktarılması garantisini verebilecek bir yeterliliğe plan notu olarak ne yazık ki sahip değil. Bununla beraber Kültürpark için hazırlanmış ve plan eki olarak dosyaya giren raporların alanın durumunu tüm netliği ile gözler önüne sermekte, yapılacak pek çok faaliyetin çerçevesini daraltmakta, ciddi bir oranda önünü kesmektedir. Ama bu döngünün gelecekte ne olacağı ile ilgilenilirken Kültürpark’ın bu gününde neler olduğunu kaçırdığımız takdirde, alan yapısı itibari ile yok oluşa doğru hızla sürüklenebilecek niteliktedir.”
İzmir Baba lakaplı Sancar Maruflu da plana karşı çıkanlardan. Kültürpark’ın eski ve tarihi dokusunun korunmasından yana olan Maruflu, başından beri sürecin İzmirlilerden saklandığını düşünüyor. Önerilen inşaat alanlarında ne yapılacağının belirsiz olmasından rahatsızlık duyan Maruflu, “12.000 metrekarelik alanda ne yapılacağı bilinmiyor, neden bunu İzmirlilerden saklıyorsunuz?” diyerek Soyer’i eleştiriyor. Celal Atik Spor Salonunun rahatça kullanılmasına rağmen yıkılıp yeniden yapılmasına karşı çıkan Maruflu, Koruma Amaçlı İmar Planı ile ilgili hukuki süreç başlatacağını da duyuruyor.
İzmir Şehir Plancıları Odası, söz konusu plana en sert tepki veren odalardan. Yönetim Kurulu tarafından yapılan açıklamada planın ölü doğduğunun altı çizilerek, Büyükşehir’in odalar ile yaptıkları toplantılar şu sözlerle eleştiriliyor: “İzmir Büyükşehir Belediyesi, toplantıları, bir algı yönetimi çalışmasının Kültürpark’ın kimliğini bozacak bir Koruma Amaçlı İmar Planının meşrulaştırılmasının aracı olarak görmüştür. Toplantıların aceleye getirilerek bir anda bitirilmesi, planın yangından mal kaçırırcasına meclise sunulması ve oybirliği ile geçirilmesi, ortada yanlış anlaşılan bir niyet beyanından öte, bilinçli ve açık bir manipülasyon olduğunu göstermektedir. Bizlerin tüccar, aracı ya da arabulucu olmadığını, demokrasi oyunlarında figüranlık yapmadığımızı hatırlatmak isteriz.”
Oda tarafından yapılan açıklamada, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin alana rahatça müdahale edebilmek için, hazırlanan planda yönetimle ilgili net ifadelere yer verilmediğine dikkat çekiliyor. Fuarın tarihsel kimliğinin vurgulandığı açıklamada, alanın bir panayır alanı olması yerine ancak bilimsel çalışmalar ya da avangart çağdaş sanatın sunulduğu, dünya gündemine katkıda bulunabilecek düşünürlerin katılımına açılması gerektiği ifade ediliyor.
Fuar için mevcut yapıların kullanılması gerektiğinin altı çizilen açıklamada, yeni ve kalıcı yapılaşma ile yapılaşma oranın arttırılması da eleştiriliyor.
| Kültürpark, tarihsel bir geçmişle doğal bir yapıya kavuşarak günümüze bir kent parkı olarak geldi. Bir sit alanı olarak kentin merkezinde bulunan Kültürpark için hazırlanan Koruma Amaçlı İmar Planı, İzmir 1 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca değerlendirilip onaylanmak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderilecek. |
Fotoğraflar: Asya Yaşarikiz