METİN YOKSU – Batman
Dünya genelinde kripto para yatırımcılarına yönelik Invictus Capital’in 60 ülkede yaptığı araştırmaya göre, Türkiye kripto para yatırımında İngiltere ile beraber dördüncü sırada yer alıyor. Araştırma sonuçlarına göre, Almanya yüzde 14 ile kripto para yatırımında birinci sırada yer alıyor. Türkiye’de de hatırı sayılır bir ilgi gördüğü anlaşılan kripto para yatırımının gençler arasında neden yayıldığını soruşturduk.
Invictus Capital’in 60 ülke arasında yaptığı araştırmaya göre kripto paraya yatırım yapanların yüzde 10,2’si 25 yaş altı, yüzde 22,9’u ise 25 ile 30 yaş arasındaki kişilerden oluşuyor. Türkiye’deki yatırım uzmanlarının dikkat çektiğine göre ise, bir milyona yakın kişi kripto para yatırımı yapıyor ve böylece aylık ortalama 500 milyon dolarlık işlem hacmi gerçekleşiyor. Türkiye Gençlik Kulüpleri Konfederasyonunun yaptığı bir saha araştırması ve anket çalışmasına göre, 18-29 yaş arasındaki gençlerin yüzde 69’unun kripto paradan haberdar olduğu, yüzde 48’nin ise kripto para yatırımı yaptığı ifade ediliyor. Türkiye’de henüz genç kripto para yatırımcılarının işlem hacimlerine ilişkin net veriler bulunmuyor. Ancak, bu yatırım aracına gençlerin büyük ilgi gösterdiği ve ellerinde kalan son paralarla bir umut bu yatırım aracına yöneldiği görülüyor. Bu durumu daha iyi anlayabilmek için, kripto paraya yatırım yapan gençlerle görüştük. Sonuçlar tam da tahmin ettiğimiz gibi çıktı.
Bir aylık kazancını kaybetti
Üniversite girmeye hazırlanan 20 yaşındaki Emre Doğan, ufak bir bütçe ile kripto paraya kendi çapında yatırım yapanlar arasında. Kendi yaşıtları gibi Emre de sabah sekiz akşam sekiz günde 12 saat çalışarak ayda 2 bin 3 bin TL civarında para kazanıyor. Elde ettiği kazanca kazanç denilemeyeceğini ise “Birilerinin insafına bırakıyorum” diyerek ifade ediyor. Emre, gençlik zamanlarında bu kadar ağır yük altında olmasının adaletsiz bir durum olduğunu şu cümlelerle anlatıyor: “Gençliğimizin en güzel zamanlarında düşündüklerimiz ile 40 yaşında birinin düşündükleri aynı. Geçim derdi hepimizde var. İşte tam da bu düşüncelerle, bir aylık kazancımı bir keresinde olduğu gibi belki ikiye üçe katlarım umuduyla kripto paraya kaptırdım. Aslında para kazanacağımı umut ediyordum, fakat aynı şekilde kazanmayacağımı da düşünüyordum. Formül çok basit. Siz bugün 2 bin veya 3 bin TL’ye ne iş yapabilirsiniz? Düşünün, insanlar bu paraya çocuk büyütüyor. Milyonlarca insan bu ülkede asgari ücretle çalışıyor. Bir ay insanlar gecesini gündüzüne katarak çalışıyor. Ben de çalıştım, paramı buraya yatırdım ve kaybettim. Zaten ne kaybedebilirim ki dedim kendi kendime… Ben dâhil aslında buraya para yatıran herkes ya tutarsa mantığı ile bakıyor. Para kazananlar da var elbette, ama kaybedenler de var. Herkes bütçesi oranında ya kazanıyor ya kaybediyor. Kimisi 100 bin TL kaybediyor, zaten onlar da parası olanlar, kimisi de son parası 2 bin TL’yi kaybediyor veya kazanıyor. Ülkede ekonomi normal olsa siz belki bu haberi yapma ihtiyacı bile duymayacaktınız. Demek ki durum o kadar kötü ki siz de haber yapmaya kalkmışsınız”.
“Kazanan hep kasa oluyor“
Üniversite okumasının ardından KPSS ile bir kuruma atamasının yapılmasını veya herhangi bir işte çalışabilmeyi bekleyen Vedat Aydın da serbest işlerde çalışarak yaşamını idame ettirmeye çalışan 25 yaşında bir genç. Yıllarca okullarda öğrenim gören insanların mezun olunca sudan çıkmış balığa döndüğüne dikkat çeken Vedat, “Herkes bir şekilde bir yere tutunuyor. Kripto para en zahmetsiz para kazanma biçimi gibi görünse de, aslında çok zor. Bilmek gerekiyor. Düşünün, bugün bir iş kurmak için en az 100 bin TL gerekiyor. O da en ufak iş için diyorum. Ve esnafın hali ortada. Yeni kurulacak bir işin dahi garantisi yok. 100 bin TL’ye bir iş kursanız dahi, onun gelir getirmesi en az bir yıl alır. Hani istatistik rakamlar filan verilir ya, işte bunlar da sokağın istatistikleri ve gerçekler. Okul bitti, iş bulamadık. Sadece ben değil, işsizlik rakamları ortada. İşte bu halde insanlar diyor ki, ‘Çalıştık; bir maaşımı buraya yatırayım, bekleyeyim, ya tutarsa’. Sonuç olarak şansınız sayısal loto, milli piyango gibi şans oyunlarından daha yüksek. Orada paranın kime çıktığı bile belli değil. Hatta birine çıkıp çıkmadığının da belli olmadığı söyleniyor… İşte belki tutar diyerek kripto parayı araştırıyoruz. Arada kazanıyoruz, bin TL iki bin TL, yatırıma kazanca göre değişiyor. Ama Elon Musk gibi biri çıkar bir tweet atar, çok kazanabilirsiniz ya da kaybedebilirsiniz… İşte birisi Türkiye’de birdenbire ortadan kaybolmuştu. Kısacası kazanan aslında hep kasa oluyor. İşsizlik rakamları ortada. O rakamların insanları başka arayışlara ittiği sizce de kesin değil mi?” diye sorarak tepkisini ortaya koydu.