İSMAİL KILIÇ – Mersin
HIV ve Hepatit tanısı alan kişiler, yanlış bilgi ve önyargılar nedeniyle hayatlarının her alanında ayrımcılığa uğrayabiliyor. Peki, HIV ve Hepatit toplum sağlığı açısından ne kadar tehlikeli, HIV ve Hepatit ile yaşayanlar sosyal ve iş yaşamında ne gibi sorunlarla karşılaşıyor?
Her yaştan ve her kesimden HIV ve Hepatit ile enfekte olmuş kişiler vardır ve herkesle eşit haklara sahiptirler; çalışabilir, evlenebilir, doğal yollarla çocuk sahibi olabilirler. Ancak HIV ve Hepatit tanısı alan kişiler, yanlış bilgi ve önyargılar sebebiyle hayatın her alanında sosyal dışlanma ve damgalama gibi çeşitli ayrımcılıklara maruz kalabiliyorlar. Yapılan birçok akademik araştırma ise HIV ve Hepatit ile yaşayanlara karşı uygulanan ayrımcılığın büyük bir nedeninin, “İnsanların bulaşma yollarını bilmemesi ve kendilerine bulaşma korkusu” olduğunu ortaya koyuyor.
“Bir arada yaşamayı engelleyen bir bulaş yolu yoktur”
Dünyada ve Türkiye genelinde HIV ile ilişkili en büyük sorunun çeşitli önyargılar olduğunu belirten Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Hayat Kumbasar Karaosmanoğlu, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Aslına bakıldığında HIV bulaşma riski oldukça düşük bir enfeksiyondur. Ancak maalesef önyargısal sorunlar ile halen karşılaşıyoruz. HIV’in temel bulaşma yollarına baktığımızda; tedavi almayan HIV pozitif bir birey ile korunmasız cinsel temas, kan ve kan ürünleri ile temas ve gerekli önlemler alınmazsa anneden bebeğe gebelik, doğum ve emzirme sürecinde geçiş görülebilir. Buna karşın sarılmak, öpüşmek, tokalaşmak, aynı kap kacaktan yemek yemek, aynı tuvaleti kullanmak, sivrisinek ısırması gibi toplum içinde bir arada yaşamayı engelleyen herhangi bir bulaş yolu bulunmamaktadır.”
“Doktor ameliyatı reddetti, bacağımı kaybettim!”
Uzun yıllardır HIV ile yaşayan ve yaşamı boyunca çeşitli zorluklarla karşı karşıya kaldığını söyleyen HIV pozitif bir kişi yaşadığı zorlukları şu şekilde aktarıyor:
“Bu zamana kadar HIV pozitif olduğumu birçok alanda gizlemek zorunda kaldım. HIV üzerinde yaratılan yanlış algı devam ettiği sürece de böyle olacak gibi. Hatta bu önyargılar nedeniyle düzenli olarak yaptırmam gereken CD4 ve viral yük tahlillerimi dahi iki yılı aşkın zamandır yaptıramıyorum. Hem hastaneye gittiğimde tanıdık kişileri görüyor olmam hem de bu tahlil sonuçlarının online ortamda tüm doktorların görünümüne açılıyor oluşunu buna sebep olarak gösterebilirim.”
HIV pozitif olması nedeniyle iş ve aile hayatında güçlükler yaşadığını belirten Z. karşılaştığı zorlukları şöyle anlatıyor: “Şu ana kadar HIV pozitif olmam nedeniyle o kadar çok sorun yaşadım ki halen bazı aile fertlerim evime ziyarete geldiğinde evimizde kahve dahi içmiyor. Bunun yanında çalıştığım birçok kurumdan HIV pozitif olmam nedeniyle ayrılmak durumunda kaldım. Hatta bu kurumların içerisinde Türkiye’nin en prestijli kurumları da vardı. Ancak en acı durumu bir sağlık sorunum sırasında yaşadım. Bir süre önce sol ayak damarımın ani tıkanması ile çoklu organ yetmezliği tanısı alarak bir üniversite hastanesinde toplamda 14 gün entübe edildim. Bu süre zarfında oluşan kangren dizlerimin üstüne kadar ilerlemiş. Ameliyat olmam gerektiği söylendi. Ancak ameliyat sırasında bir doktorun HIV pozitif bir hastayı ameliyat etmeyi kabul etmemesi üzerine ameliyatım yarım kaldı ve bacağımı kaybettim. Hatta pansumanımı dahi kendim yapmak zorunda kaldım. Ancak bu kadar olumsuz duruma rağmen hayata karşı halen umudum var. Âşık oldum, evlendim. Hatta doğal yollardan son derece sağlıklı bir çocuk sahibi de oldum. Yeni tanı almış arkadaşlara tavsiyem asla umutsuzluğa kapılmayın.”.
“Doğru bilinçle korkmaya gerek yok”
Toplumda Hepatit’e karşı da oluşmuş önemli önyargılar var. Bunların en büyük sebeplerinin bilgisizlik ve yanlış yönlendirmeler olduğunu söyleyen Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı İbrahim Tufan Ünal ise, Hepatit’in üç ana tipi olduğunu belirterek, “A tipi olarak isimlendirdiğimiz Hepatit türü çoğunluklu olarak ağız yolu ile bulaşmaktadır. Diğer iki tür olan B ve C türü Hepatit virüsleri ise çoğunluklu olarak kan ve kan ürünleri ve cinsel yolla bulaşmaktadır. Bulaş yolları incelendiğinde Hepatit ile yaşayan bireyler ile bir arada yaşamamızı engelleyen bir durum bulunmamaktadır. En başlıca örnek olarak ben 42 yıllık hekimim, 35 yıldır Hepatit ile yaşayan bireyler ile çalışıyorum ve bu zamana kadar enfekte olmadım. Bulaş sürecini öğrenerek, bu noktalara dikkat ettiğimizde korkmamıza gerek yok” dedi.
“Mücadele etmek bizleri mutlu sona ulaştıracaktır”
Uzun yıllar Hepatit B ile yaşayan ve 40 yaşının ardından, hastalığı yenerek hayatına devam etmeye başlayan bir yurttaş ise hastalık sürecinde yaşadığı sorunları şu şekilde aktarıyor:
“Hepatit pozitif olduğumu çocukluk yıllarımda öğrendim. Bu durum uzun yıllar hem sosyal yaşamımda hem de iş yaşamımda çeşitli zorluklar ile karşılaşmama sebep oldu. Bir fabrikada çay ocağında bulaşıkçı olarak çalışıyorken, Hepatit pozitif olmam sebebiyle çalışma alanım dahi değiştirildi. Kovulmamış olmamdan dolayı o zamanlar kendimi şanslı hissetmiştim. Ancak çalışma ortamımın değiştirilmiş olması dahi bir saçmalıktı. Hepatit pozitif bir bireyin yıkadığı bardaklardan içilen çayın bulaşa sebep olacağını düşünmek acı bir bilinçsizlik… Birçok soruna rağmen yine de mutlu bir hayat yaşıyorum. Evliyim, gayet sağlıklı iki çocuğum var. Yıllar sonra verdiğim mücadelenin sonucunda Hepatit’i yenmiş olmak da hayatıma ayrı bir mutluluk katıyor. İnanıyorum ki hangi hastalıkla yaşamak zorunda kalırsak kalalım pes etmeden mücadele etmek bizleri mutlu sona ulaştıracaktır.”
Ayrımcılığa uğrayan ve damgalanarak okullarından, işyerlerinden, sosyal çevrelerinden uzaklaştırılan HIV ve Hepatit ile yaşayan kişilerin hakları ancak yasayla korunabilir. Bunun yanında hem halk sağlığını korumak hem de kişileri güvende tutmak için herkesin HIV ve Hepatit durumundan haberdar olması da kritik önemde. Bunu sağlamak için de düzenli HIV ve Hepatit testi yaptırılması ve sonuca göre tedaviye başlanması gerekiyor. HIV ve Hepatit yayılımının önüne geçmenin yolu önyargılar değil, test olmak ve kesintisiz tedavi almak.
Bu haberde röportaj yapılan bazı kişilerin isimleri rahat konuşabilmeleri için gizli tutulmuştur.