ŞENOL BALI / Van
Sac sobacılığı, ısınmada kömür ve doğalgaz kullanımının artmasından dolayı can çekişen meslekler arasındaydı. Ancak son dönemlerde enerji fiyatlarının artması yeniden bu sektöre hayat verdi. Sektörün Van’daki emektarlarından Nihat Atacan, hayat pahalılığının artması ve alım gücünün düşmesinden dolayı sektörün yeniden canlandığını söyledi.
Ekonomideki dalgalanmalar, kömür ve doğalgaz fiyatlarının yükselmesi ve alım gücünün düşmesi, yok olmak üzere olan bir mesleğe can verdi. Kömür ve doğal gaz fiyatlarının artması soğuk iklimin hakim olduğu Doğu Anadolu Bölgesi’nde vatandaşları yeniden uzun bir tarihsel geçmişi olan sac sobalarına yöneltti. Fiyat artışlarından dolayı ısınma ihtiyacı için kömür veya doğalgaz kullanamayan yurttaşlar, odun ve diğer yakacakların kullanıldığı sac sobalar almaya başladı.
Bu durum yok olmak üzere olan ve sadece kırsal bölgelerdeki küçük bir nüfusun kullandığı saç sobacılığına yeniden hayat verdi. Sayılı atölyenin ayakta kaldığı Van’da, soba üreticilerinin yüzü gülmeye başladı. Sobacılar Çarşısı’nda yarım asırdır mesleğini sürdüren Nihat Atacan, atölyede başta soba olmak üzere semaver, mangal ve havalandırma sistemi imalatı yaptıklarını söyledi ve bir yıl öncesine kadar işlerinin durma noktasında olduğu bilgisini verdi. Atacan sac sobaların sadece ısınmada değil yemek pişirme ve sıcak su sağlamada da kullanıldığını ekledi.
78 yaşındaki Atacan, 55 yıldır soba üretimi yapıyor ve ürettiği sobaları kışın çetin geçtiği Hakkari, Muş, Bitlis ve Ağrı gibi çevre illere satıyor. Çok eskiden beri ailecek aynı mesleği yaptıklarını ifade eden Atacan, “Burada soba, mangal, semaver ve piknik malzemeleri adına her şeyi imal edip satıyoruz. Biz her türlü sobayı yapıyoruz, banyo sobaları da dahil. Eskiden banyo sobası olmazsa olmazdı. Şu an hâlâ bu üretimimiz devam ediyor. İlgi de her geçen gün artıyor” dedi.
Sac sobaların kent merkezinde müşterisi kalmadığını, sadece gelir düzeyi düşük belli bir kesimin bu sobaları tercih ettiğini belirten Atacan, enerjideki pahalılıktan dolayı halktan kendilerine doğru bir ilginin geliştiğini ve bu yüzden atölyesinin canlandığını ifade etti. Atacan, geçmişten günümüze sac soba kullanımındaki değişimi şu sözlerle anlattı:
“Çok yakın tarihlerde ısınmada sac sobaları kullanılıyordu. Her köyde veya kasabada bizim yaptığımız sac sobalarını kullanıyorlardı. Turbo sobalarının çıkması ve insanların doğalgaza yönelmesi bizi etkiledi. Ama şu an durum değişti. İnsanlar turbo soba alamıyor. Çünkü fiyatları 10 bine kadar yükseldi. Doğalgaz da öyle, durumu iyi olmayanlar faturadan dolayı kullanamıyor. Bunlar sac sobalara yöneliyorlar. İnsanlar saç sobalarına dönüyor. Çünkü enerji fiyatları çok pahalı artık ve gelirleriyle evlerini ancak geçindirebilen insanlar bundan istifade edemiyor.”
Havaların soğumasıyla Sobacılar Çarşısı’na akın eden vatandaşların soba alma telaşına girdiğini ifade eden Atacan, kendilerinin de yoğun mesai harcadıklarını sözlerine ekledi. Meslek hayatı boyunca onlarca usta yetiştirdiğine dikkat çeken Atacan, sağlığı el verdikçe bu işi yapmaya devam edeceğini belirtti.
