ŞENOL BALI – Van
Van’da 2016 yılından bu yana devam eden ve geçtiğimiz Temmuz ayında gevşetilen eylem ve etkinlik yasaklarından en çok etkilenen gruplardan biri gazeteciler. Haber takibi sırasında engellemelerle karşılaşan, haklarında dava açılan gazetecilerin son dönemlerde karşı karşıya kaldıkları bir başka sorun ise güçlükle yaptıkları bazı haberlere erişim engeli kararının uygulanması.
Van’da 15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) gerekçe gösterilerek 21 Kasım 2016’da ilan edilen eylem ve etkinlik yasağı, o tarihten bu yana her 15 günde zincirleme bir şekilde uzatılarak uygulanmaya devam ediyor. Van Valiliği, 24 Temmuz’da bir açıklama yayınlamış ve kentteki yasakların kaldırıldığı bilgisini paylaşmıştı. Ancak aynı açıklamada, birçok yerin bu gevşemeden muaf tutulduğu da belirtilmiş ve kentte yapılacak tüm eylem ve etkinlikler için 24 saat öncesinden bildirilme zorunluluğu getirilmişti.
Eylem ve etkinlik yasakları nedeniyle, yasaklar gerekçe gösterilerek birçok gazetecinin haber takibi yapması engellenmek istendi veya gazeteciler gözaltına alındı. Yine birçok STK temsilcisi ve gazeteci, bu yasakları ihlal ettiği gerekçesiyle yargılandı. “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa muhalefet” suçlamasıyla yargılanan STK temsilcileri ve gazeteciler yargılama sonunda beraat etti. Hakkında dava açılanlar arasında gazeteci Ruşen Takva ve çevre sorunları hakkında yapmak istediği basın açıklamaları nedeniyle dört ayrı idari para cezasına çarptırılan Van Çevre, Tarihi Eserleri Koruma, Araştırma ve Geliştirme Derneği (Çev-Der) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kalçık da vardı. Takva hakkında, 8 Ocak 2021 tarihinde düzenlenmek istenen bir basın açıklamasını ve yürüyüşü takip ettiği için “yürüyüşü düzenleyen ve yöneten konumunda olduğu” ve “uyarılara rağmen yasal olmayan gösteri ve yürüyüşe devam ettiği” iddiasıyla dava açılmış ve ikinci duruşmada beraat kararı verilmişti.
Van Barosu yasakların iptali için defalarca başvuru yaptı
Öte yandan Van Barosu yasaklara karşı, süreç içerisinde alınan 14 yasak kararı için ayrı ayrı iptal davası açtı. Açılan davalar yerel mahkemeler tarafından reddedildi. Erzurum Bölge İdare Mahkemesi’ne yapılan istinaf başvuruları da yerel mahkemenin verdiği kararın hukuka ve yasağa uygun olduğu belirtilerek reddedildi. Ancak geçtiğimiz aylarda Anayasa Mahkemesi, açıkladığı kararla daha önce haklarında idari para cezası verilen HDP Çaldıran İlçesi yöneticilerine dönük kararı bozdu ve uygulamayı bir ihlal olarak değerlendirdi.
Haberlere erişim engeli
Gazetecileri zor durumda bırakan bir başka konu ise haberler hakkında verilen erişim engeli kararları oldu. Kentte gazetecilik yapan Yasin İpek’in , “Van Milli Eğitim Müdürlüğü’nde katrilyonluk vurgun mu yapıldı?” başlıklı haberi hakkında Van 3. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından erişim engeli kararı verildi. İpek, haberdeki iddiaları şöyle anlattı: “Milli Eğitim İl Müdürü’nün ihalesiz alımlar yaptığı, usulsüz işler yaptığı, fişleme ve mobbing uyguladığı, usulsüz atamalar yaptığı iddiaları vardı. Siyasi bağlantıları da var. Onları araştırıyoruz. Onlar da ortaya çıkacak. Ben altı dosyalık bir çalışma hazırladım. İlk dosyayı yayınladım, dört gün sonra erişim engeli geldi ve bana tebliğ edildi. Erişim engeline ilişkin avukatımla beraber itirazda bulunduk.”.
Yasin İpek- gazeteci
İpek: İhlalleri yazdığında kadraja alınıyorsun
26 yıldır gazetecilik mesleğini sürdüren Yasin İpek , birçok medya kuruluşunda çalıştı ve şu sıralar kentin ilk web televizyonu olan Anadolu Web TV’nin genel yayın yönetmenliğini yapıyor. İpek, son iki yılı gazetecilik hayatının en fazla baskıya maruz kaldığı dönemi olarak tarif etti: “26 yıllık basın hayatımda en fazla baskıya maruz kaldığım son iki yıl oldu. Daha önce de vardı. Bir milletvekilini, bir bürokratı veya bir hırsızlığı, usulsüzlüğü veya adaletsizliği yazmak… Mesela hak ihlalleri var. Burada yıllardır devam eden eylem ve etkinlik yasakları var, bunu yazdığında kadraja alınıyorsun.”
İpek, haberlerini belgelere dayandırarak yapmasına rağmen psikolojik baskı altında olduğunu anlattı: “Biz genelde belgelerle haber yapıyoruz. Buna rağmen yine psikolojik baskı altındayız. Bu süreçlerde kendi ruh halimizi anlatan paylaşımlarda bile Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü’ne veya alakası olmadığı halde Cinayet Büro Amirliği’ne ifade vermek üzere çağırılıyoruz. Benden daha fazla bunlara maruz kalan arkadaşlarımız var. Cezaevine girip çıkanlar oldu veya yafta yiyenler oldu. Ben elimden geldiğince objektif durmaya çalışıyorum.”
Daha önce de bir haberine yayın yasağı gelmiş ve mahkemelik olmuştu
2022 yılının Şubat ayında da İpek’in yine yolsuzluk iddialarıyla ilgili yaptığı bir habere daha yayın yasağı gelmişti. Adalet ve Kalkınma Partisi Van Milletvekili Osman Nuri Gülaçar, 2014 yılında Van Büyükşehir Belediyesi başkan adayı olduğu döneme ilişkin ‘Milletvekili Gülaçar nitelikli dolandırıcılık mı yapıyor?’ başlığıyla http://anadoluwebtv.net haber sitesinde yayınlanan haber için Van 2. Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurarak erişim engeli getirilmesini istemişti. Mahkeme, AKP Milletvekili Gülaçar’ın söz konusu habere ilişkin yaptığı erişim engeli talebini kabul ederek habere erişim engeline karar vermişti. Gülaçar, ardından İpek hakkında şikayetçi olmuş ve açılan soruşturma takipsizlikle sonuçlanmıştı.
İpek, bu haber üzerindeki erişim engeli kararının kaldırılması için Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yaptıklarını söyledi.
