MÜRVET MARAL – Manisa
Manisa’da Ekim ayının son haftasından beri başlayan zeytin toplama mesaisi devam ediyor. İşçiler sabahın erken saatlerinde kalkarak, çoğu zaman güvenlik önlemleri de olmadan zeytin bahçelerine gitmek için yola koyuluyorlar. Kış aylarında artan yağışlar sebebiyle yollar daha tehlikeli. Yağışların artması zeytin işinin aksamasına sebep olduğundan zeytin toplama işine yılbaşından sonra da devam edileceği öngörülüyor. Tarım işçileri çetin kış koşullarında da yoğun şekilde çalışıyorlar.
Mevsimlik turizm işçiliğinden zeytin toplayıcılığına
Fatma Ceylan, yaklaşık 20 yıldır Manisa’da zeytin topluyor. Her yıl olduğu gibi bu yıl da zeytin işinin yağışlı ve zorlu geçtiğini söyleyen Ceylan, yaşadığı zorlukları şöyle anlatıyor:
“Tarım işleri yaz kış devam ediyor. Şu an zeytin işini yapıyoruz. Yaklaşık 1 aydır başladığımız zeytin işi yılbaşına kadar devam ediyor. Kışın yağmur yağdığı için zeytin işi çok zor geçiyor. Sürekli ıslanıyoruz. Yağmur yağdıktan bir gün sonra bile çalışıyoruz. Tarla çamurlu ve ağaçlar ıslak oluyor. Bu da bizi çok yoruyor. Bazen de çalışırken yağmur yağmaya başlıyor, işi bırakıp eve gitmek zorunda kalıyoruz. Yevmiyelerimiz de yarım olmuş oluyor. O gün içinde hem yorulup hem az para alıyoruz.”
Bununla birlikte Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi mezunu olan 26 yaşındaki Cansu Akın, işini yapamadığını ve geçimini sağlamak için tarlada çalıştığını söyleyip sözlerine şöyle devam ediyor: “Nevşehir Üniversite’sinde okudum. Okulum bittikten sonra iş bulamadım ve geçimimi sağlamak için turizm sektöründe sezonluk çalışmaya başladım. Şu an sezon bittiği için ayrıldım. Manisa’da yaşadığım için memleketime geldim. Burada tarlada tarım işçisi olarak çalışıyorum. Bölümünü okuduğum alanda çalışmadığım için yaşadığım yere gelip tarlada çalışmak zorunda kaldım.”
Laboratuvar teknikeri zeytin toplayıcısı
Aynı durumdan şikâyetçi olan bir diğer üniversite mezunu genç tarım işçisi Aylin Kıran ise, “Akdeniz Üniversitesi Tıbbi Laboratuvar Teknikleri mezunuyum. KPSS’den atama bekliyorum. Bu süreçte eskiden beri yaptığım iş olan tarım işinde çalışıyorum. Yaklaşık 1 aydır zeytin işine gidiyorum. Her işte olduğu gibi zeytin işinin de zorluğu var. Zeytini tane tane zebil etmeden temiz bir şekilde toplamaya çalışıyoruz. Sürekli merdivene ve ağaca çıkıyoruz. Tehlikeli oluyor ister istemez” diyor.
Çetin kış koşullarında zeytin toplamak zor
Tarım işçiliğinin görünmeyen yüzü de ağır koşullardır. Tarım deyince akla sadece tarla, toprak ve güneş değil de işçilerin tarlaya gitmeden önce ve gittikten sonra yaşadıkları zorluklar gelir. Bu zorluğa kış aylarında tarım işçiliği yapanlar açısından bir de çetin kış koşulları eklenir.
Tarla işleriyle birlikte evdeki işlerin de kendisini zorladığını dile getiren Fatma Ceylan, “Sabah 6’da kalkıyorum, sepeti hazırlıyorum. 7’de arabaya binip tarlaya gidiyoruz. Çok soğuk havalarda tarlada ateş yakıp ısınıyoruz. Bazen ağaçlara kırağı düşüyor, zeytinleri toplarken çok üşüyoruz. Akşam 16:30’da eve dönüyoruz” diyerek evdeki mesainin de apayrı olduğuna şöyle dikkat çekiyor: ”Eve gelince tarla kıyafetlerimi yıka, duş al, yemek yap derken saat zaten 20.00 oluyor. İşlerim bitince yorgunluktan hemen uyuyorum. Tabii ki tarladan gelip bir de ev işleriyle uğraşmak bir hayli zorluyor.”
Yağışlı havaların da etkisiyle işe getirildikleri aracın sık sık tarlada battığını söyleyen Akın da çalışırken yaşadıkları zorlukları şöyle anlatıyor: “Tarlaya gitmek için sabah 06:00’da kalkıyorum. 07:00’da tarlaya gitmek için yola çıkıyorum. Saat 08:00 olmadan tarlada olmamız gerekiyor. Yiyeceklerimizi kendimiz götürdüğümüz için bir önceki günden sepetimi hazırlıyorum. Çayı da sabah yapıyorum erkenden. Kış ayında olduğumuz için sabahları çok soğuk oluyor. Bu yüzden kalın giyiniyoruz. Sabah kırağı olduğu için toprak yaş ve çamurlu oluyor, bu nedenle bot giyiyoruz. Ağaca çıkmak için merdiven kullanıyoruz. Merdivenler tarlada kaldığı için ıslak oluyor. Bu yüzden kayıp düşme tehlikesi var buna dikkat etmeye çalışıyoruz. Ara sıra merdivenden ya da ağaçtan düşen bile oluyor. Çalışma koşullarına baktığımızda aldığımız ücret alım gücünü karşılamıyor ama çalışmaya mecburuz.“
Ücret Yetersizliği
Artan zamlarla birlikte tarım işinde çalışan işçilerin yevmiyesi de arttı. İlk başlarda 250 TL ile başlayan zeytin yevmiyesi önce 30 TL artarak 280 TL, daha sonra 20 TL daha artarak 300 TL oldu. Yevmiyelere yapılan zamlar çoğu işçiyi sevindirse de bu fiyatı az bulan işçiler de var.
Hayat şartlarının ağır olduğunu ve yevmiyelerinin ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamadığını söyleyen Ceylan, “Aldığımız ücret şu an 300 TL. Zeytin işi yağmur yağdıkça ara veriyor. Ara verince de tekrar başlamasını bekliyorum. Her şey çok pahalı, para geldiği gibi gidiyor” diyerek geçinememekten dert yanıyor.
Bununla birlikte atanmayı dört gözle bekleyen mezun tarım işçisi Aylin Kıran ise “Günlük kazancım ülkenin durumuna baktığım zaman evet yetersiz, ama yapacak bir şey yok. Ailem destek olmasa aldığım ücret ile geçinmekte zorluk çekebilirdim. Bu durumda bize şükür etmekten başka bir şey kalmıyor” diyor.