DİNDAR KARATAŞ – Eskişehir
Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan yurttaşların çoğu nitelikli sağlık hizmeti alabilmek için Erzurum’a gitmek zorunda. Tedavi olabilmek için 3 saatten fazla yolculuk yapan yurttaşların arasında kemoterapi hastaları da bulunuyor.
Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki Ağrı, Ardahan, Iğdır, Muş, Bitlis, Bingöl, Muş ve Kars gibi kentlerde yaşayan yurttaşlar, daha iyi sağlık hizmeti alabilmek için Erzurum’a gitmek zorunda. “Doğunun sağlık üssü” olarak tanımlanan Erzurum’a sağlık için en çok giden kentlerin başındaysa 281 bin nüfusu ile Kars geliyor. Kars’ta Kars Harakani Devlet Hastanesi ile Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi gibi hastaneler bulunmasına rağmen, Erzurum’a tedavi için giden hastaların sayısı her geçen gün artıyor. Hastaların Erzurum’a gidişinde kentteki seçenekler etkili oluyor. Erzurum Şehir Hastanesi ve Atatürk Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile nispeten gelişmiş ve geniş uzman kadrosuna sahip özel hastaneler ve klinikler bu seçenekler arasında.
Sorun meclise taşındı
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi’nin ülke genelinde 63 ilde yer alan hastanelerden topladığı verilerde Kars’a ilişkin de çarpıcı detaylar bulunuyor. İlgezdi mecliste yaptığı basın açıklamasnda raporu kamuoyuyla paylaştı. Kars’taki hastanelerde birçok bölümün doktor olmadığı için kapalı olduğu belirtilen raporda, “Onkoloji bölümü kurulduğundan beri hiç hekim gelmemiş ve 7 yıl önce milyon dolara alınan cihazlar çürümeye terkedilmiştir. Nöroloji, Psikiyatri, Cildiye, Göğüs Cerrahisi, Enfeksiyon Hastalıkları, Nükleer Tıp, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Çocuk Cerrahisi, Romatoloji, Endokrinoloji, Gastroenteroloji, Hematoloji, Geriatri ve Çocuk Acil gibi bölümlerde öğretim görevlisi olmadığı için hizmet verilememektedir. Bir Anestezi Uzmanı vardır. Ameliyat günleri uzamaktadır” denildi. Ayrıca 2020 yılında 3 milyon 200 bin TL’ye mal olan suda doğum ünitesinin doktor olmadığından kullanılamadığı bilgisi de verildi.
Taşımalı sağlık hizmeti bilimsel makalelere de konu oldu
Bölgedeki sağlık taşımacılığı bilimsel çalışmalara da konu olmuş durumda. Kafkas Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Deniz Özyakışır ve İktisat Uzmanı Ümit Kolyigit’in ortaklaşa yazdıkları bir makalede, Kars’ın sağlık alanında Erzurum’a olan bağımlılığının boyutları ortaya konuluyor ve Kars’tan Erzurum’a gerçekleşen taşımalı sağlık hizmetine dikkat çekiliyor.
Özyakışır ve Kolyiğit’in araştırma sonuçlarına göre, 2018 yılında Kars’ın nüfusunun 288 bin 878 kişi olduğu hatırlatılıyor ve araştırma sürecinde 450 örneklemeye ulaşılarak geçerli 424 anket kullanıldığı belirtiliyor. Örnekleme yönteminden yararlanılarak ve veri toplama aracı olarak da 56 soruluk bir anket formu kullanılan araştırmanın sonuçlarına göre, Kars Harakani Devlet Hastanesi’nden memnun olmayanların oranı yaklaşık yüzde 70 iken, bu oranın Kafkas Üniversitesi (KAÜ) Araştırma Hastanesi için yaklaşık yüzde 59, Diş Hastanesi için yaklaşık yüzde 50 olduğu bulgulanmış. Katılımcıların yüzde 76.7’si sağlık hizmeti almak için 1 veya 3 kez Erzurum’a gitmiş ve yüzde 57.3’si ise Erzurum’da 301 TL ve üstü para harcamış. Erzurum’da en çok tercih edilen polikliniklerin ise Dahiliye (%10.1), Göz hastalıkları (%9.9), Diş (%8.3), Cildiye (%8), ve Genel Cerrahi (%7.3) olduğu görülmüş. Katılımcıların gelir düzeyi ile Erzurum’a gitme sıklığı, hastanede ortalama kalış süresi, yapılan harcama düzeyi ve konaklama imkânı arasında anlamlı bir ilişki bulunmuş. Buna göre gelir düzeyi artan insanlar Erzurum’a sağlık hizmeti almak için daha sık gidiyor, uzun süre kalıyor, daha fazla harcama yapıyor ve daha konforlu konaklama imkânlarından yararlanıyor. Harakani Devlet Hastanesi’nden ve KAÜ Araştırma Hastanesi’nden memnuniyetsizlik arttıkça Erzurum’a gitme sıklığında artış olduğu araştırmanın sonuçları arasında göze çarpıyor.
Araştırmanın sonuçlarına göre Kars’taki sağlık kuruluşlarından memnuniyetsizlik düzeyleri ise şu şekilde: Yaşanan memnuniyetsizlikte ilk sırada Harakani Devlet Hastanesi, ikinci sırada KAÜ Araştırma Hastanesi ve üçüncü sırada ise Diş Hastanesi yer almakta.
Sağlık hizmetine ulaşmakta Erzurum’a bağımlı hale gelen Kars’ta bazı seyahat şirketleri de bu gelişmeyi fırsata çevirerek sağlık taşımacılığını bir hizmet alanı haline getirmiş durumda. Seyahat şirketleri her gün hastaları otogardan çıkıp ikamet ettikleri yerlerinden ve kentin belli noktalarından alarak Erzurum’a hareket ediyor.
Tedavi olabilmek için uzun yolculuk
Yaklaşık 3 saat süren yolculuk için birçok hasta sabahın erken saatlerinde yola çıkıyor. Örneğin 5 çocuk babası olan İsmail Kaya da bu taşımalı sağlık hizmeti sürecini deneyimleyen yurttaşlardan birisi. Karnındaki sancı şikâyetiyle gittiği hastaneden Erzurum’a sevk edildiğini söyleyen Kaya, Erzurum’da tedavi gördüğü hastanede kendisine kanser teşhisi konulduğunu dile getirdi. Kendisine ileri evre mide kanseri teşhisi konulduğunu öğrendikten sonra sarsılan ve tedavi için üç saatlik yola katlanmak zorunda kalan Kaya, hastalık ve teşhis sürecini şöyle anlattı: “Çok şiddetli sancım oluyordu, lavaboya bile gidemez durumdaydım. Sevkim yapıldı kendi imkânlarımla otobüse binip Erzurum’a gittim. Kanserin karın içindeki zara ve boşluklara yaygın olarak sıçradığı tespit edildi. Yaklaşık 12 saat süren ameliyatta kanserin yayıldığı kalın bağırsağın tamamı, dalak, safra kesesi ve gözle görülen kanser odakları temizlendi. Ardından HİPEK denilen sıcak kemoterapi işlemi yapıldı. Sonrasında kemoterapi programına alındım. Ve tedavim devam ediyor”.
“Kemoterapi için Erzurum’a gitmek zorundayım”
Kars’tan kemoterapi tedavisi için Erzurum’a gitmek zorunda kaldığını söyleyen Kaya, bu süreçte hem ailesinin hem de kendisinin büyük zorluklar yaşadığını anlattı. En büyük sorunun ulaşım olduğuna dikkat çeken Kaya, “Otobüslerle Erzurum’a giderken enfeksiyon kapmaktan çok korkuyorum. Yanımda bir refakatçi de geliyor. Gitmesi ayrı gelmesi çok ayrı zor oluyor. Tedavimi kendi memleketimde olmak isterdim. Bu kadar yol gidip gelmek beni çok yoruyor. Maddi olarak da çok ayrı bir yük oluyor. Kar kış, yağmur çamur demeden gitmek zorunda kalıyoruz. O yolu çekmek zorundayım. Hastalığın bu yolu gidip geldiğinde daha da artıyor. Kars bağımlı hale getirildi. Her gün otobüs dolu hasta insan gidip geliyor. Yollarda nice insan hayatını kaybetti. Bu memleket sahipsiz olduğundan böyle bir sonuç doğuyor” dedi.