AHMET ÇAĞATAY BAYRAKTAR – İstanbul
Köpekler verilen eğitimler sayesinde başta güvenlik ve arama-kurtarma konusunda insanların en büyük yardımcısı. Aynı zamanda görme engelli bireylerin gözü olan rehber köpekler engelli bireylerin en yakın arkadaşı olmakla kalmıyor, iş ve sosyal yaşamdaki hareketini kolaylaştırıyor. Dünyada oldukça yaygın olarak kullanılan rehber köpeklerin Türkiye’deki görünürlüklerinin artması için Rehber Köpekler Derneği 2014’ten itibaren çalışmalarını sürdürüyor.
Avukat olan Tunçer’e duruşmalarında Kara eşlik ediyor. 
Rehber köpek Kara, Tunçer’in sosyal yaşamda da yanında.
Rehber Köpekler Derneği Kurucu Başkanı Av. Nurdeniz Tunçer’i, derneği kurması için destekleyen kendisi de rehber köpek sahibi olan, dönemin İngiltere Büyükelçisi Richard Moore’un eşi Maggie Moore oldu. Tunçer, derneğin ilk adımlarını şu sözlerle anlattı:
“Türkiye’de İngiliz Ticaret Odası üyesi olarak 2014 yılında bir resepsiyonda dönemin İngiltere Büyükelçisi Richard Moore’un eşi Sevgili Maggie Moore ile tanıştık, onun yanında rehber köpeği Star vardı. Ben daha önce rehber köpekleri araştırmış ve Türkiye’de olmadığını öğrenmiştim. Kendisine ‘Ben de rehber köpek istiyorum, nasıl alabilirim?’ sorusunu sorduğumda ‘Türkiye’de bir dernek kurarak, rehber köpeklerin eğitimini burada başlatalım’ dedi. Hemen dernek için çalışmalara başladık, iki yıl farkındalık çalışmaları ve nasıl bir sistem kurulması gerektiği üzerine yoğunlaştık. 2 yıl sonra 2016’da rehber köpeğim Kara ile tanıştık. O zamandan beri de rehber köpeğim Kara ile bir an bile ayrılmadık.”
Her yolculukta bulunabiliyor
Türkiye’nin ilk rehber köpeği olan Kara’yı “can dostum, iki gözüm” olarak tanımlayan Tunçer, meslek yaşamında Kara’yı yanından ayırmıyor. “Kara sayesinde tek başıma seyahat edebiliyorum, o benim engelleri güvenle geçmem için yardımcı oluyor” diyen Tunçer, avukatlık mesleğinin getirdiği yüksek tempolu çalışma hayatında köpeğinin her yerde kendisine eşlik ettiğini vurguladı:
“Yılda 5-6 yurt dışı seyahatim, her ay da mutlaka birkaç yurt içi seyahatim oluyor. Bunların hepsini Kara ile baş başa gerçekleştiriyoruz. Trenle, uçakla, her türlü toplu taşıma aracıyla seyahat ediyoruz. Şehirler arası otobüslerde ve taksilerde farkındalığın daha da arttırılması gerekiyor. Kara uçaklarda benim ayağımın dibinde yatıyor.”
“Daha mutlu ve güvenli şekilde sosyalleşiyorum”
Kara’nın sosyal yaşamına da olumlu etkisi olduğunu söyleyen Tunçer, ender olarak korkanlar olsa da seveninin daha çok olduğunu belirtti. Kara’yı sahiplenmesinin ardından ilk günden itibaren yakın çevresinin ilgi gösterdiğini, destek verdiğini dile getiren Tunçer, “İş çevrelerinde ve sosyal yaşantımda Kara’yı çok çok sevdikleri için herkesin ablası, kardeşi, akrabası modunda oldu. Çok ender olarak korkanlarla karşılaşsak da çoğunlukla fazlasıyla seveni var. Çevresinde her zaman sempati yaratıyor ve acıma hissini ortadan kaldırdığı için daha mutlu ve daha güvenli bir sosyalleşme yaşayabiliyorum” dedi.
Okullarda da rehber köpekler anlatılıyor
Dernek bünyesindeki çalışmaları anlatan Tunçer, okullar dahil olmak üzere farklı kurumlarda rehber köpeklerle ilgili seminerler verdiklerini ifade etti, “İşim gereği sürekli farklı yerlere girip çıktığım için doğal olarak görünürlüğümüze katkı sağlıyor” diyen Tunçer, “İnsanların toplum içinde rehber köpeklerin uyumunu yakinen görmeleri, onları kabullenmelerinde çok etkili oluyor. Dernek olarak sık sık okulları ve kurumları ziyaret ederek, rehber köpeklerle ilgili seminerler veriyoruz. Rehber köpeklerin erişilebilirliği için hukuksal çalışmalarımız aralıksız devam ediyor” sözlerini kullandı. Çalışmaları sayesinde rehber köpekler için elde ettikleri kazanımları anlatan Tunçer, “Çalışmalarımız sayesinde tüm kamu kurum ve kuruluşlarına rehber köpeklerin girişi ile ilgili yazı gönderildi. Resmi Gazete’de rehber köpeklerin karayolu ulaşımında seyahat iznine dair yönetmelik yayınlandı. İstanbul, Ankara ve İzmir’de toplu ulaşım araçlarının tümünün yönetmeliklerinde rehber köpeklerin seyahat etme izni bulunuyor” şeklinde konuştu.
Bilinç okul sıralarında aşılanmalı
Türkiye’de toplam 8 tane rehber köpek bulunuyor. Köpeklerin eğitimi ve sonrasında görevli olduğu süre içinde ihtiyaçları dernek tarafından karşılanıyor. Rehber köpekler konusunda farkındalığı artırmak için yapılması gerekenleri Tunçer şu şekilde anlattı:
“Sürdürebilir olması için farkındalık çalışmalarının, eğitmen sayısının ve gönüllü bakıcı aile sayısının arttırılması gerekiyor. Çocukların eğitime başladığı ilk andan itibaren hayvan sevgisi, hayvanlara doğru yaklaşım ve engelli bireylerle doğru iletişim gibi derslerin eklenmesi ile bilinç oluşturulmalı. Yerel yönetimlerle iş birliği ile Rehber Köpekler Okulu projemiz hayata geçtiğinde, toplumda rehber köpeklerle ilişkilerin daha iyi boyuta ulaşacağına inanıyoruz. Toplumdan güzel bir şekilde gönüllü desteği alıyoruz. Kamudan ise daha fazla destek bekliyoruz.”
Eğitim süreci önem taşıyor
2015 yılında Rehber Köpekler Derneği’nde gönüllü olan Burcu Bora, derneğin desteği ile rehber köpek eğitmenliği yapıyor. Bunun için özel bir eğitim alan Bora, eğitim sürecini şu şekilde anlatı:
“Derneğin de önerisiyle dernek imkanlarıyla İngiltere’den gelen eğitmenler ve Macaristan’dan gelen eğitmenlerden ders aldım. Görme engelliyi yönlendirme, yürüyüş testi ve ses testi eğitimleri aldım. Bir taraftan Türkiye’nin coğrafi şartlarında bu eğitimi pratiğe geçirirken diğer taraftan rehber köpek eğitimi konusunda kuvvetli bir bilgi birikimi olan İngiltere’de bir süre özel eğitim aldım. Terapi köpeği eğitimi, yavru köpek eğitimi, rehber köpek eğitimini ve rehber köpekle görme engelinin eşleşmesi eğitimlerimi tamamlayarak sertifikalarını aldım. Rehber köpek eğitimi ve görme engelli eşleşmesi için de ayrı eğitim gerektiğine ayrıca dikkat çekmek isterim. Özellikle bu eğitim diğer köpek eğitim programlarına göre daha farklı ve çok meşakkatli bir sistemde ilerliyor ve ayrı bir özen istiyor. Rehber köpek adayının çalışmayı tercih ettiği sistem içinde acele etmeden çalışıyoruz. Bu yüzden sabırlı olmak bu meslekte en önemli kriterlerden biri.”
Köpeklerin sosyal yaşama uyumlu olması gerekiyor
Rehber köpek eğitimi farklı aşamalardan oluşuyor. Bora rehber görevi görmesi için bir köpeğin öncelikle agresif olmaması, sakin olması gerektiğinin altını çizerek köpeklerin en başta sağlıklı olması gerektiğini belirtti. Köpeklerin göz, kulak, kalça, omuz gibi kontrolleri yapıldıktan sonra gerçekleşen eğitim sürecini Bora şu sözlerle anlattı: “Öncelikle köpeğin refahının sağlanması ve temel eğitimlere başlanması için bir sene gönüllü bakıcı aile de kalması gerekiyor. İki haftada bir köpeğin eğitimi için gönüllü ailelere öğretilmesi gerekenler öğretilip ödevler veriyoruz. Sosyalleşme çalışmaları için kafe, restoran, alışveriş merkezi ve toplu taşımaları kullanıyoruz. Hem sessiz hem de gürültülü ve kalabalık ortamlara götürüyoruz. Yavru eğitimi bittikten sonra üç ile altı ay arası benimle yaşıyor ve rehber köpek eğitimi alıyor. Bu eğitim görev tasmasına alışma ve görme engellinin hayatını kolaylaştıracak eğitimleri kapsıyor. Hem iç mekân hem dış mekân eğitimi için alanlar kullanıyoruz. Yüksek ve alçak engeller, sokakta olan engellere benzer engellerin çalışılması için iç mekânda ön eğitim yapıp sonra dış mekân için hazırlıklı hale getiriyoruz.”