ECE DENİZ – İstanbul
Artan enflasyon, Aralık 2023’te gelen ilaç zamları HPV aşısının da fiyatını arttırdı. Kadınlar, sağlık çalışanları ve kadın örgütleri aşının bir an önce ulusal aşı programına alınması için çağrı yapıyor. Sağlık Bakanlığı konu hakkında adım atmazken aşı olmayı bekleyen kadınlar ise tepkili.
Kadınları, rahim ağzı kanserine neden olan Human Papilloma Virüs’den (HPV) koruyan HPV aşısına erişim giderek güçleşti. Artan enflasyon, aşıya kendi ekonomik imkânlarıyla ulaşmaya çalışan insanları her geçen gün daha da zorluyor. 25 Aralık 2023’te ilaca gelen %25’lik zam sonrası, 3 dozu 7.725 olan aşının fiyatı bugün 9.690 TL. Asgari ücrette enflasyon etkisi baz alınarak yapılan iyileştirmelere rağmen aşının ücreti bir asgari ücretin %60’ına denk geliyor.
STK’lar, sağlık çalışanları ve sağlık meslek odaları aşının derhal ulusal aşı programına alınması ve ücretinin devlet tarafından karşılanması için uzun süredir çağrı yapıyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca Kasım 2022’te HPV aşısının ulusal aşı programına alınması için çalışmaların başlatıldığını duyurdu. Ama yine aynı açıklamada aşının medeni duruma göre uygulanacağını belirtmiş, bu sözler yüzünden kadınlardan ve hak savunucularından tepki görmüştü.
“Rahim ağzı kanserinin %99’u HPV nedenli”
Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları Platformu (CİSÜ) adına Gazeteciler Platformu’na konuşan Seda Çavuşoğlu, rahim ağzı kanserinin yüzde 99’unun HPV’den kaynaklandığını belirtiyor. Aşıyı çocuk yaşta uygulamanın koruyuculuğu arttırdığını söylerken ulusal aşı takviminde HPV aşısı olan ülkelerde rahim ağzı kanserinin %90 oranında önlendiğinin de altını çiziyor.
Çavuşoğlu aşının toplum sağlığı açısından ücretsiz ve erişilebilir olması için uzun süredir çalıştıklarını ve Sağlık Bakanlığına çağrılar yaptıklarını belirtiyor. Düşük ve orta gelirli ülkelerde Rahim Ağzı Kanserine bağlı ölümlerin çok daha fazla olduğunu ifade eden Çavuşoğlu, kadınların cinsel yaşamları boyunca kapsamlı bir cinsellik eğitimi alamamalarının, bedenlerini tanıyamamalarına neden olduğunu söylüyor. Kadınların cinsel sağlık konusunda eksik ve bilgisiz bırakılmasının da HPV ve benzeri hastalıkları beraberinde getirdiğine değiniyor.
“Devlet HPV konusunda görünmez olmayı seçiyor”
Uzun süredir aşı olmaya çalışıp olamayan Zeynep Sağır (26) ise aşıya erişimin giderek güçleşmesi konusunda çok öfkeli. Türkiye’de cinsellik söz konusu olduğunda her şeyin sınırlandırıldığını düşünen Zeynep “Kadınlarda rahim ağzı kanserine yol açma riski olan HPV sağlığımız için gitgide daha büyük tehlike oluşturuyor. Cinselliğe başlamadan aşı yapılması virüsten korunmanın en güvenli yöntemi ancak devlet bu konuda görünmez olmayı seçiyor. Üstelik düşük ihtimal de olsa virüsün bulaşmasının tek yolu cinsel temas değil. Üç doz uygulanması gereken aşının her birinin fiyatı 3230 TL. Ne yazık ki ben de maddi sebeplerle hâlâ yaptıramadım. Örneğin geçen sene 1000 liraydı, ertelemek zorunda kalmıştım çünkü bu ülkede hiçbir şey hiçbir zaman rahatça ulaşılabilir düzeyde olmadı. Kira, fatura, yeme-içme gibi anlık zorunlu ihtiyaçlar derken kanserden koruyan bir aşı bile bir anlığına önemsiz gelebiliyor” diyerek önceliğini temel ihtiyaçlara verdiğini söyledi. Ama Zeynep bir yandan mücadelenin kazanımla sonuçlanacağına inanıyor. Bunu şu sözlerle anlatıyor:
“HPV Aşısı Ücretsiz Olsun’ kampanyasıyla SGK’ya açılan dava kazanılmıştı. Bir dilekçe yazıp aşının ücretini geri alabilmek mümkün. Ancak birçok kişi bu uygulamadan habersiz ya da devlet kurumlarına güvensizliği nedeniyle kendi yöntemleriyle çözmeye çalışıyor. Mücadelemizle direkt ücretsiz olmasını, daha çok kadına ulaşmasını sağlayacağımıza inanıyorum. Umarım o zamana kadar daha çok kadın aşıya ulaşır ve ücretini geri alır, ben de en kısa sürede onlardan biri olacağım. Çünkü hakkım, hakkımız.”
“Aşı maliyetinden kaçmak daha büyük maliyetler getiriyor”
Melek Kavuncu (27) ise HPV aşısına erişimin engellenmesini bir ceza olarak görüyor. Bu durumu “Aşıya ulaşmanın ne kadar önemli olduğunu bilmeme rağmen sırf ekonomik kaygılar nedeniyle yaptıramıyorum. Bedava olması gereken bir sağlık hizmetinin yüksek fiyatlarla insanlara yapılıyor olmasının tek nedeni de cinselliğe getirilmiş bir engel. Bir yandan bunu biraz ceza olarak nitelendiriyorum. Çünkü aşı maliyetinden kaçınmak daha büyük maliyetlere neden olabiliyor” sözleriyle özetliyor.
“Virüs herkesi etkiliyor”
CİSÜ’den Seda Çavuşoğlu virüsün aslında herkesi etkilediğini vurguluyor. “Rahim ağzı dışındaki bölgelerde (penis, anüs, vajina, ağız, boğaz) de kanserlere yol açabiliyor. Bu nedenle aşı birçok ülkede kız çocuklarının yanı sıra oğlan çocukları için de ücretsiz olarak uygulanıyor.” Aşı ücretinin geri alınabilmesi için birçok emsal karar olduğunu belirten Çavuşoğlu bu hukuki süreçleri yürütmenin her kadın için kolay olmadığını söylüyor. Ve son olarak “Sadece aşının ücretsiz olması değil, HPV’nin bilinir olması, kanser taraması ve aşıya ilişkin farkındalığın da artırılması gerekiyor” dedi.