CİHAT ÖZTÜRK – Gaziantep
Gaziantep’te bisiklet tutkunları, kendilerine ayrılan bisiklet yollarını rahat ve sağlıklı kullanamadıkları için dertli. Bisiklet sürücüleri, bisiklet yolunun araç park alanı, yürüyüş yolu veya o yola uygun olmayan araçlar tarafından kullanılmasından dolayı kendilerine ayrılan yolları kullanamadıklarını söylüyor. Trafikte yok sayıldıklarını anlatan bisiklet sürücüleri, bisikleti bir ulaşım aracı olarak öne çıkaran politikalar uygulanması gerektiğine dikkat çekiyor. Tüm zorluklara rağmen tutkularından vazgeçmeyen bisiklet sürücüleri ile yaşadıkları sorunları konuştuk.
“Bisiklet meşru bir trafik aracı olarak görülmüyor“
Akademisyen Özgür Güven, Gaziantep’te bisiklet sürücüsü olmayı şöyle tanımlıyor:
“Bisiklet kullanmak, Gaziantep’te Türkiye’nin pek çok yerinde olduğu gibi, ciddi riskler almak demektir. Kentin bazı semtlerindeki ‘bisiklet yolları’nı saymazsak, yollar yalnız motorlu araçlara göre düzenlenmiş. Bu durum, yakın zaman önce yerel yöneticilerce ‘bisiklet dostu’ ilan edilen bir kent için gerçek çelişki. Bisiklet kullanmayı Gaziantep’te riskli kılan esas unsur, bisikletin ‘meşru’ bir trafik aracı olarak görülmemesi. Böyle olmasının temel nedenleri arasında bisikletin toplumda ‘eğlence’, ‘spor’ aracı gibi görülmesi ve kullanımının ‘keyif’ olarak görülmesi bulunuyor. Elbette insanlar sadece keyif için de şehirde bisiklet kullanabilmeli. İdeal olan bu olurdu. Ancak, toplumsal algılarda öncelik belirlemek önemli yer tutuyor. Bu nedenle, Gaziantep’te bisikleti bir ulaşım aracı olarak öne çıkaran, bisikletin trafikteki varlığını, hatta önceliğini kabul eden, ciddi kentsel politikalara ihtiyaç var.”
“Yağmur suları ve mazgallar büyük tehlike oluşturuyor“
Kentte sınırlı bisiklet yolu bulunduğunu ifade eden Akademisyen Güven, “Hiç ummadığınız bir yerde bitebilen bu yollarda, uyarıcı levhalar bulunmuyor. Bu yolların temizlik ve bakımı da yapılmıyor. Örneğin, üniversitenin arka kapısına bağlanan bisiklet yolu cam kırıklarıyla dolu. Öyle ki, bisiklet kullanmak için normal yolu tercih etmek zorunda kalıyorsunuz. Diğer taraftan, yağmur suyu mazgalları da büyük bir tehlike oluşturuyor. Mazgalların yol istikametine dikey ya da çapraz uygulanması mümkünken, yola paralel döşeniyor. Bu durum, bisiklet, çocuk arabası, engelli aracı gibi ince lastikli araçlar için ciddi riskler taşıyor. Oluklara takılıp düşmeler bir tarafa, bisikleti her seferinde mazgallardan atlatma zorunluluğu kesintisiz bir ulaşımı imkânsız hale getiriyor. Bu ihmal, düşme, yaralanma gibi risklere yol açarken, bir yurttaşlık hakkı olan yol ve ulaşım güvenliği ihlal ediliyor. Bu konuya ilişkin yaptığım yazılı şikâyet ve talepler de karşılıksız kaldı” değerlendirmesini yaptı.
“Araç kullananların zorbalığına maruz kalıyoruz”
“Bisiklet sporuna arkadaşımın önerisi üzerine başladım, şimdi ise performans sporcusu olarak beş yıldır devam ediyorum” diyen 16 yaşındaki Eda Nur Toy, şunları söyledi:
“Hem bireysel hem takım olarak birçok Türkiye derecem var. Gaziantep’te bisiklet kullanıcısı olmak çok zor, her an araç kullananların zorbalığına maruz kalabiliyoruz. Araç sürücüleri daha sorumlu davranmalı, gerekirse eğitimlerle bilgilendirilmeli. Bisiklet yolları bir şehrin olmazsa olmazı. Bu yolların olması bisiklet kullanıcılarının işini kolaylaştırıyor. Ama bisiklet yolları kullanıcılarına maalesef yeterince saygı duyulmuyor. Bisiklet yollarına araçlar park ediliyor, araçların su giderleri oraya dökülüyor, çöplerin bisiklet yolu üzerinde bulunması bisikletliler için tehlike arz ediyor.”
“Bisiklet benim için bir hava alma penceresi”
Mesleğe yeni başladığında ofisinin adliyeye uzak olmasından dolayı bisikleti ulaşım aracı olarak kullanmaya başladığını kaydeden Avukat Hasan Önder Sulu da “Atletizmle de ilgilenmem bisiklete alışmamı kolaylaştırdı. Evlenip çocuklarım olunca, bebek koltuklu ikinci bir bisiklet aldım. Yaşadığım şehir gibi, belli alanlarda trafiğin yoğunlaştığı bir yerde hem ulaşım kolaylığı sağladı hem varacağım yere kadar düşünmeme fırsat verdi hem de araca göre daha yavaş ve iletişime açık bir ilerleme olduğundan yolda tesadüflere (bir dostla karşılaşmak ya da yeni bir kimseyle karşılaşmak gibi) olanak sağladı. Bisiklet, zihin emeğine dayalı olduğundan stres biriktiren mesleğim açısından da bir hava alma penceresi oluşturdu” diye konuştu.
“Memur alımında bisiklet kullanıcılığı kriter olmalı”
Gaziantep’te bisiklet yollarının amacı dışında kullanıldığının altını çizen Avukat Sulu, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Yeni yapılan bisiklet yolları, hiç olmamasından iyi, en azından şehrin belli yerlerinde ulaşım kolaylığı sağlıyor. Bisiklet yoluna park edilen araçlar nedeniyle tüm bisikletlilerin yaşadığı sorunları yaşıyorum. Sporu aksatmamamın sağladığı kondisyon ve bisikletimin karbon olmasından dolayı bisikleti kolay sürebiliyorum. Bisiklet yolları amacı dışında kullanılıyor. Çocuklarla bisiklet kullanırken ciddi kaza riski altındayım. Bisiklet kullanmak âdeta gerginliğe dönüşüyor. Şehri ve ülkeyi yönetenler bisiklet kullansa, kamu kurumları personel alımı ya da yükselmelerinde bisiklet kullanımını kriter olarak belirlese, okullarda bisiklet kullanımına yönelik eğitim ve bisiklet sağlama gibi ödüller verilse bisiklet kullanımı yaygınlaşır ve sürücülerin sorunları azalır. Pedalladıkça şiir yükseliyor.”
“Şehir içi trafikte yaşadığım sorunlar, bisiklet tutkumun toplulukta devam etmesine neden oldu”
Bir yıl önce üniversiteye ulaşım için bir bisiklet aldığını vurgulayan Gaziantep Üniversitesi öğrencisi Betül Kütük, Gaziantep’te bisiklet sürücüsü olmanın getirdiği zorlukları şu sözlerle dile getirdi:
“Gaziantep’te trafiğin bisiklet kullanımına uygun olmadığını söylemek isterim. Bisiklet yolları çok sınırlı, bazı noktalarda bir anda yol trafikle iç içe geçiyor. Bazı bisiklet yolları araçların park yeri haline gelmiş. Bunun yanı sıra yollardaki cam, çöp atıkları nedeniyle bisiklet lastiğinin patlama riskiyle karşı karşıya kalıyoruz. Trafikte ışıklarda zorunlu dururken bile yoğun korna sesleriyle irkiliyoruz. Trafikte arkadan gelen araçların bisikletlilere çarpma riskini her zaman yaşıyoruz. Bu sorunlar artınca Gaziantep’te şehir içinde bisiklet kullanmak risk oluşturduğundan bu tutkuma Gaziantep Üniversitesi Bisiklet Topluluğu’nda devam ediyorum.”
